“Circulariteit daagt uit om nóg beter na te denken over onze projecten”

Aanpasbaar bouwen, losmaakbaarheid en hernieuwbare materialen inzetten. Dat zijn volgens Rosa enkele hoofdingrediënten van circulariteit. Het onderwerp stal haar hart toen ze op de TU Delft over het onderwerp hoorde. “Je creëert een cirkel op de bouwplaats, waarbij afval overbodig is”, zegt ze. “Met secundaire of hernieuwbare materialen maak je gebouwen die je later op een andere manier kunt inzetten óf kunt demonteren en opnieuw kunt toepassen. Hierdoor kunnen we ervoor zorgen dat we een gebouw, bouwelementen of materialen langer kunnen gebruiken. Daar is het tijd voor.”

Als Masterstudent studeerde ze af op het ontwerp van circulaire kantoren en bij Ballast Nedam startte ze als trainee op de afdelingen calculatie, planning en logistiek. Inmiddels is haar traineeship bijna een jaar verder en staat ze met beide voeten in de klei. In haar rol als trainee-werkvoorbereider bij het project Galaxy Tower in Utrecht maakt ze bewuste keuzes. Zo bevraagt ze leveranciers op hun mogelijkheden om materialen plasticvrij te leveren en zorgt ze voor slimme maatvoering waardoor we op de bouwplaats zo min mogelijk materialen weggooien.

Je staat nog aan het begin van je carrière, maar je hebt je al helemaal vastgebeten in dit onderwerp. Waar komt dat vandaan?
“Ik ben mij ervan bewust dat wij de generatie zijn die het beter moet doen. De bouw trekt mij aan om twee redenen. Het makersaspect is daar één van. Samen iets moois bouwen, dat is tof. Daarnaast heeft de bouw een enorme impact op het milieu. Er liggen nog veel kansen om deze sector te verduurzamen en dat vind ik interessant. Met circulair bouwen worden we uitgedaagd om nog beter na te denken over hoe we een project realiseren en wat er in de toekomst mee kan gebeuren. Circulair bouwen is eigenlijk niets meer of minder dan degelijk bouwen. Je bouwt met materialen die beschikbaar en/of hernieuwbaar zijn en je ontwerpt een gebouw zodat het hergebruikt kan worden in een andere functie of een andere locatie. Tijdens dit proces stoot je minder emissies uit en wordt afval geminimaliseerd.”

Hoe krijg je zo’n circulair proces dan op gang?
“Het begint bij het aantrekken van verschillende partijen. Circulariteit werkt niet alleen als de aannemer er wat mee wil of als de opdrachtgever het op zijn wensenlijst heeft staan. Ook de architect, constructeur, adviseur, leverancier, beheerder, sloper en financiers moeten we bij circulariteit betrekken. Als Ballast Nedam hebben we een aannemersperspectief waarbij we onze kennis over materialen en bouwmethodieken kunnen inzetten. Ik denk daarom dat aannemers eerder betrokken moeten worden tijdens de ontwikkeling van een circulair gebouw. Het simpelweg voorschrijven van secundaire materialen is bijvoorbeeld niet handig. Juist het voeren van meer gesprekken tussen aannemers en opdrachtgevers over kwaliteitseisen en garanties van circulaire materialen is belangrijk. Daarnaast kunnen we efficiënter inkopen en minder snijafval creëren door te werken met standaard maten in het ontwerp. De aannemer kan ook advies geven over de maakbaarheid van een ontwerp en de praktische toepasbaarheid van circulaire ontwerpkeuzes. Dit klinkt logisch, maar hier is echt nog winst in te behalen.”

Je werkt als Trainee bij Galaxy Tower op het Jaarbeursplein in Utrecht, tegenover het circulaire paviljoen The Green House, dat we in 2017 bouwden. Werken met een circulair uitzicht. Hoe is dat?
“Het inspireert mij om een goed praktijkvoorbeeld van dichtbij te zien. Ik ben vooral als een spons alles in me aan het opnemen. Waar lopen mijn collega’s tegenaan? Wat is praktisch? En wat niet? Als je van de universiteit af komt, heb je hele grote ideeën over hoe het zou moeten. Maar hoe gaat het in de praktijk?”

“De overheid wil 100% circulair bouwen in 2050. Dat ambieer ik ook, maar we moeten het wel praktisch houden. Daarbij inspireert The Green House wel. Ballast Nedam bouwde het paviljoen gedeeltelijk met materialen die we over hadden van de voormalige Knoopkazerne die ernaast staat. Het is compleet demontabel. Of het daadwerkelijk ook gedemonteerd en hergebruikt gaat worden, moet nog blijken. Maar het kan wél en het is grotendeels gemaakt van materialen die anders op de sloop terecht waren gekomen. Dat is een andere manier van bouwen. Daar zie ik de kracht van in: kijken naar datgene dat er al is en daarmee waarde creëren. Andersom nadenken.”

Hoe blijf jij jezelf en je collega’s uitdagen om telkens een stap verder te zetten?
“Ik zet mij vanuit Ballast Nedam in voor circulair platform CB’23: een platform met verschillende partijen uit de bouwsector. Samen proberen we uniforme bouwafspraken te maken over circulair bouwen in 2023. Dat initiatief kwam vanuit de overheid, Rijkswaterstaat en marktpartijen. Vanuit Ballast Nedam werk ik aan de leidraad Circulair Inkopen.”

“Daarnaast wil ik mijn collega’s uitdagen om zelf actie te ondernemen om onze milieu impact te verkleinen. We kunnen dit bereiken door bijvoorbeeld slim in te kopen en onze opdrachtgevers te wijzen op mogelijke besparingen van materiaal en energie. Ook kunnen we minder papier gebruiken en kiezen voor een elektrische leaseauto. Die kennisdeling stimuleer ik intern via webinars en gesprekken, zowel in de keet als op kantoor.”

Het zijn uitdagende tijden nu. Veel kantoren staan leeg en de woningmarkt staat onder druk. Zie jij kansen?
“Zeker. Ik zie inderdaad ook veel kantoren leegstaan en denk dan: ‘Zie je wel.’ Als we van tevoren hadden nagedacht over het creëren van meerdere doeleinden dan alleen een kantoorfunctie, dan had dat gigantisch gescheeld. Tijdens de bouw moet al rekening gehouden worden met een veranderende, onzekere toekomst. Als je een kantoor meerdere ingangen geeft, is het gebouw later gemakkelijker op te splitsen. Dan is de kans op leegstand minder. Inspelen op een veranderende toekomst, daar kunnen we vanaf nu best wat beter over na gaan denken.”

“Het gedachtegoed is eigenlijk niet zo heel moeilijk. In haar puurste vorm is het: bouw alleen wat je echt nodig hebt. En áls je gaat bouwen, dan moet je het kunnen hergebruiken. Dat is mijn droom: een woning- en gebouwenvoorraad creëren die lang en multi-inzetbaar kan meegaan en een lage uitstoot heeft. Zodat het gezonder is voor planeet en mens. En ik hoop dat we dat bereiken met ‘waarde’ in ons achterhoofd, in plaats van de kosten. Ik geloof dat circulariteit de bouwwereld kan veranderen. Dat is hard nodig, maar daar hebben we iedereen voor nodig.”