Verbinding staat centraal bij project IXAS, zowel letterlijk als figuurlijk

De bereikbaarheid van de noordelijke randstad verbeteren én het vergroten van de leefbaarheid van Amsterdam Zuidoost: dat is het doel van de uitbreiding van de A9 Gaasperdammerweg. Het project is onderdeel van de weguitbreiding Schiphol-Amsterdam-Almere. In 2015 slaan Ballast Nedam, Heijmans, Fluor en 3i de handen ineen om dit doel te bereiken en na jaren van voorbereiding vond op 5 juli de openstelling van de eerste twee tunnelbuizen plaats. Samen met onze werkvoorbereider Frank Timmer blikken we terug op dit complexe en bijzondere project, maar ook spreken we hem over de voorbereidingen voor de gedeeltelijke opening van de Gaasperdammertunnel.

Een grote stap is gezet: de twee noordelijke tunnelbuizen van de Gaasperdammertunnel, de langste landtunnel van Nederland, zijn geopend voor verkeer. “Binnen het project heb ik een aantal hoogtepunten meegemaakt, maar dit moment staat zeker in mijn top 3. Vijf en een half jaar geleden ben ik gestart op dit project, waar ik me als werkvoorbereider en logistiek coördinator heb beziggehouden met onder andere de fiets- en voetpaden over de tunnel, de oostelijke tunnelmond en de coördinatie met de gemeente voor het eerste omzetmoment.”

Een goede sfeer, een goede buur

“Een ander hoogtepunt die ik niet onbenoemd wil laten is de sterke teamspirit die ik heb ervaren”, vertelt Frank. Vanaf 2015 hebben ruim 15.000 mensen gewerkt aan het project en vanaf de eerste dag opereerde aannemerscombinatie IXAS als één integrale organisatie. “Hier werk je niet voor Ballast Nedam, Heijmans of Fluor, hier werk je voor IXAS. Dat wij-gevoel heeft er vanaf het begin al ingezeten.”

Samenwerking vormde een belangrijk fundament voor de aanpak van het project. Beperkte ruimte leidde tot een complexe projectlocatie waarbij omgevingsmanagement van cruciaal belang werd. “We hebben ten allen tijden geprobeerd om een goede buur voor de omwonenden te zijn. De bouwplaats ligt midden in de woonwijken Bijlmermeer en Gaasperdam, waar 87.000 inwoners van Amsterdam Zuidoost dicht op elkaar wonen. In samenwerking met onze opdrachtgever Rijkswaterstaat hebben we gekeken hoe we de buurt zoveel mogelijk konden ontlasten. In het begin van het project hebben we bijvoorbeeld heimantels geplaatst bij onze heimachines, zodat het gebonk een stuk zachter klonk. Daarnaast hebben we de bouwwegen geasfalteerd om stof en lawaai te beperken en is rivier de Gaasp ingezet als transportroute. Samen hebben we gezocht naar de juiste oplossingen, wat resulteerde in een positief gevoel tijdens het gehele project.”

Ode aan de bouwers van de Gaasperdammertunnel

Bekijk video

Logistieke uitdaging

“De logistiek van een project van deze omvang en ook nog in een stedelijk gebied, dat is een behoorlijke uitdaging”, vertelt Frank. Tijdens de bouw stond centraal dat het hoofd- en onderliggende weggennet zoveel als mogelijk werd ontzien van bouwverkeer. Dit resulteerde in allerlei logistieke uitdagingen. Zo bleek het lastig om op tijd de middelen en de mensen op de juiste plek te krijgen, met name bij de bouw van de tunnel zelf. “Wat ik mooi vond om te zien is dat we in dit soort situaties niet het hoofd lieten hangen, maar juist hebben doorgepakt. We dachten in oplossingen in plaats van problemen. Soms moet je even ruimte maken voor bijvoorbeeld een andere discipline, zodat zij hun werkzaamheden goed kunnen uitvoeren. Als dat over en weer gaat, komt dat het project alleen maar ten goede. En daarnaast bracht deze mindset, het wij-gevoel, een sterke verbondenheid tussen de teams.”

Het wij-gevoel was niet alleen te merken op de bouwplaats, ook is er nagedacht om de bewoners van Amsterdam Zuidoost meer met elkaar te verbinden. De Gaasperdammertunnel is om die reden multifunctioneel ingedeeld. De tunnel zorgt er enerzijds voor dat Zuidoost letterlijk met elkaar wordt verbonden, anderzijds biedt het tunneldak een unieke plek waar bewoners elkaar kunnen ontmoeten.

Duurzame oplossingen

De Gaasperdammertunnel biedt ook ruimte voor duurzame oplossingen. Bouwcombinatie IXAS is tot 2038 verantwoordelijk voor het beheer en het onderhoud van de A9 Gaasperdammerweg. “We zijn onder andere verantwoordelijk voor het betalen van de energierekeningen van de tunnel. Om deze reden zijn we op zoek gegaan naar duurzame oplossingen om dit te betalen. Op het tunneldak plaatsen we zo’n 5.500 zonnepanelen. De stroom die we daarmee opwekken, leveren we terug aan het net. Zo zijn we niet afhankelijk van zonkracht en wekken we circa 20 % van het verbruik van de tunnel lokaal op.”

Daarnaast had het asfalt in de tunnel een 'duurzaam tintje'. Collega Arjan Slotboom, materiaal technoloog bij ons bedrijfsonderdeel DIBEC, heeft zich samen met Rijkswaterstaat bezig gehouden met het lichtgekleurde asfalt. De witte steentjes die in het asfaltmengsel zijn opgenomen, reflecteren het licht van de ledlampen aan het plafond in de tunnel en van de lampen van de auto’s. Hierdoor kan de verlichting in de tunnel minder fel worden gezet.

Aftellen naar de opening

Op 5 juli was daar dan het officiële moment. Op de laatste vraag, hoe de opening is verlopen, antwoordt Frank: “We zijn vorige week woensdag 1 juli gestart met het opbouwen van de verkeersmaatregelen en rond 23:00 uur kregen we het startsein om de laatste werkzaamheden uit te voeren voor de 3 km lange tunnel. Deze werkzaamheden bestonden uit het frezen van het asfalt, het slopen van de geleiderails en het verwijderen van verkeersregelinstallaties.”

“De volgende dag, donderdag 2 juli, hebben we omgedoopt tot asfaltdag. Nadat de overgebleven werkzaamheden van de vorige dag werden afgerond, konden de asfaltsets en walsmachinisten op pad. Over een weg van bijna 1 kilometer hebben zij voor de afrit richting de Muntbergeweg zo’n 1.500 ton asfalt verspreid en mooi vlak gemaakt. In totaal is er dat weekend zo’n 3.100 ton asfalt gebruikt voor de wegen, die een geheel nieuwe wegsituatie creëren voor de toekomstige weggebruikers.”

Binnen het project was het contact met de omgeving een belangrijk speerpunt. Enerzijds wegens de geheel nieuwe wegsituatie, anderzijds omdat de bouwlocatie zich bevindt in een stedelijk gebied. “Voor ons stond 3 juli dan ook volledig in het teken van communicatie. Een laatste hand werd gelegd aan de wegmarkering en bebording van de hoofdrijbaan en de T-splitsing op het onderliggend wegennet. Voor de indeling hiervan hebben we intensief contact gehad met de wegbeheerders, het gemeentelijkvervoerbedrijf en nood- en hulpdiensten om de wegen zo efficiënt aan te laten sluiten op de bestaande situatie.”

“Op 4 juli hebben we de laatste puntjes op de ‘i’ gezet. Buiten werden nog enkele markeringen aangebracht door de markeringsploeg van Ballast Nedam en de laatste tests met de technische systemen werden uitgevoerd. Tegen het einde van de avond werden nog wat oude borden weggehaald, de laatste restmaterialen verwijderd en draaiden we de stoplichten nog iets bij. Er was licht aan het einde van de tunnel.”

5 juli was het D-day. “Met team IXAS, Rijkwaterstaat en enkele genodigden liepen we naar de primaire afsluitbomen in het werkvak. Voordat we het wisten was het al 11:00 uur, hét moment dat minister van Nieuwenhuizen en wethouder Dijksma arriveerden. Ik gaf een toelichting aan de minister over de werkzaamheden en na haar speech stelde zij met een druk op de knop de eerste twee tunnelbuizen officieel open. Om 12.00 uur begonnen we met het afbouwen van de verkeersmaatregelen en rond 13.00 uur reden de eerste auto’s door de tunnel. Wat een ongelofelijk magisch moment was dat!”

Toekomst

Nu deze mijlpaal er op zit, wordt nog hard doorgewerkt. In september en november worden de twee zuidelijke tunnelbuizen, richting Diemen, voor het lokaal verkeer geopend. Dan gaat ook de grote ovonde (een ovale, vierstrooks, rotonde) ter hoogte van de Gooiseweg op het tunneldak in gebruik. “Zo’n weekend kost je natuurlijk de nodige uurtjes arbeid, maar het geeft je ook enorm veel energie! En ik heb dan ook veel zin in om het restant van het project tot een succes te maken!”, aldus Frank Timmer.