Nieuwe hijstraining verhoogt de veiligheid op de bouwplaats

“Al 25 jaar lang doe ik deze werkzaamheden en in mijn ogen op een veilige manier. Deze training heeft mij nieuwe inzichten gegeven over hoe het ook kan en hoe het eigenlijk moet. Bijvoorbeeld hoe je met een harpsluiting of takelketting werkt, welke hijsgereedschappen geschikt zijn en hoe je hem kan aanpikken. Ik vertel de kennis, die ik tijdens de training heb opgedaan, dan ook door aan mijn collega’s zodat zij er ook van kunnen leren.”- Jorg Gidding, voorman timmerman bij Laudy Bouw & Ontwikkeling

De nieuwe hijstraining past helemaal binnen het veiligheidsprogramma Take Care, dat in 2022 van start ging. Een jaar later was het aantal ongevallen binnen Ballast Nedam ongeveer gehalveerd. Wat is het geheim achter dit succes? “Het verband valt niet exact te duiden”, nuanceert directeur Health, Safety & Environment (HSE) Geert van der Linde. “Maar ik ben ervan overtuigd dat Take Care een zeer positieve impact heeft. Dat komt door een duidelijke omslag in onze benadering. Voorheen gingen we bij veiligheid vooral uit van de techniek en de regels. Maar binnen Take Care stellen we de mens centraal. De aandacht gaat uit naar houding en gedrag. Daarmee is veiligheid niet langer een onderwerp van de afdeling HSE. Veiligheid is van iedereen. Iedereen is verantwoordelijk voor de eigen veiligheid en die van de collega’s.”

Soft skills

Binnen Take Care wordt ,de naam van het programma zegt het al, gestuurd op oprechte zorg voor elkaar. Het draait om zogeheten soft skills, zoals op elkaar letten, elkaar erop aanspreken als iets niet goed gaat en dilemma’s bespreekbaar maken. Hoe laat je dit soort vaardigheden landen in de soms nog enigszins traditionele bouwsector? “Je moet op bepaalde plekken in de organisatie inderdaad een bepaalde barrière doorbreken”, aldus Geert. “We hebben natuurlijk veel technische mensen in huis. Van oudsher groeide de beste timmerman door tot voorman, en de voorman werd uitvoerder. In een dergelijk systeem wordt het oplossend vermogen beloond en dat is prima. Er wordt dan dus echter minder gekeken naar vaardigheden op het gebied van communicatie, motivatie en het geven van instructies. Terwijl  die juist zo belangrijk zijn als je met zijn allen veilig wil werken. Maar we willen die goede, technische mensen natuurlijk niet kwijt. Ze zijn goud waard voor het bedrijf. Daarom vullen we hun bestaande kwaliteiten aan met soft skills. Mensen leren hoe ze met elkaar om kunnen gaan, hoe ze elkaar kunnen motiveren en het goede gesprek aangaan. Het mooie is dat je daarmee met zijn allen ook gewoon effectiever gaat werken. Veiligheid en productiviteit gaan hand in hand. Als je minder incidenten hebt, kun je beter doorwerken. Soft skills zijn dus eigenlijk niet zo soft, want ze verhogen de effectiviteit en de productiviteit.”

Veiligheid gaat over wie je bent

Om Take Care in de hele organisatie te laten doordringen, zijn samen met externe opleiders trainingen ontwikkeld. Eén daarvan is Brain Based Safety, dat in zeven varianten is toegesneden op onder meer de bouwplaats, maar juist ook op de werkvoorbereiding. “Buiten willen ze echt wel veilig werken”, weet Geert. “Maar dan moet je dat vooraf goed regelen. Dat doe je bijvoorbeeld door een goede lay-out voor een bouwplaats te maken, zodat vrachtauto’s met bouwmaterialen nooit achteruit hoeven te rijden, maar altijd rechtdoor de bouwplaats weer kunnen verlaten. Daarmee voorkom je een situatie die standaard risico’s met zich meebrengt. We zeggen wel eens: we moeten vooruitdenken, in plaats van nadenken.”

Een andere leermethode is de Safety Awareness Team training. Onderwerpen die daar aan de orde komen, zijn onder andere het belang van het melden van onveilige situaties en het onderbreken van een activiteit als blijkt dat die risico’s met zich meebrengt. Geert: “Ik heb op die trainingen medewerkers ’s ochtends zien binnenkomen met een houding van: ‘ik ben hier omdat het moet’. Maar aan het eind van de dag waren ze helemaal enthousiast, omdat ze anders naar zichzelf hadden leren kijken. Logisch, want veiligheid gaat over ieders eigen houding en gedrag. Het zegt iets over wie je bent. Zorg je goed voor jezelf en je collega, of niet? En hoe vertaalt dat zich naar de privésituatie? Eigenlijk is het gewoon leuk om daarmee bezig te zijn. Je hebt er echt iets aan. Dat proberen we over te brengen met aantrekkelijke en laagdrempelige trainingen.”

Op maat gesneden

De nieuwe hijstraining is een mooi voorbeeld van zo’n aantrekkelijke en laagdrempelige training. Veiligheidscoach Frank von Lumich, van Ballast Nedam dochteronderneming Laudy Bouw, was betrokken bij de ontwikkeling ervan. Wat was hiervoor de aanleiding? “Er was al een verplichte hijstraining. Die is prima voor complexe hijsactiviteiten, maar eigenlijk veel te zwaar en uitgebreid voor de eenvoudige, dagelijkse hijsactiviteiten. Daarover kregen we signalen uit de praktijk, en die hebben we opgepakt.” Frank ging in gesprek met een trainer van Mammoet Academy, de vaste hijspartner van Laudy. Ze bekeken bestaande opleidingen, en sneden die op maat door de elementen te verwijderen die voor deze doelgroep niet relevant zijn. “De grootste valkuil is namelijk dat je een training geeft waar mensen na een uurtje merken dat het niet echt gaat over wat zij op hun werk tegenkomen. Daarom bestaat deze nieuwe training, naast een stukje theorie, uit het oefenen van werkzaamheden die in de praktijk veel voorkomen. Denk aan het inhijsen van een trap of het plaatsen van breedplaatvloeren.”

Humor

In 2023 hebben twintig medewerkers van Laudy Bouw en zusterbedrijf Willems Bouwbedrijf de tweedaagse training gevolgd, in kleine groepjes van vier. Het ging hierbij om voormannen, timmermannen en anderen die op de bouwplaats eenvoudige hijswerkzaamheden uitvoeren. Eén van hen is Roel van den Brandt. “Ik dacht er wellicht te makkelijk over, maar door de training heb ik toch nieuwe handvatten gekregen om in praktijk nog veiliger te kunnen werken. Ik leerde hoe ik verschillende bouwmaterialen op de juiste manier kan aanpikken en hoe deze aangeslagen moeten worden. En of de hijsbanden sterk genoeg zijn en welke berekeningen we moeten maken om te weten hoe je het beste kan tillen. Een complete en nuttige cursus die ik iedereen aanraad.” Het verbaast Frank niet dat de training zo positief ontvangen wordt. “De trainer van Mammoet Academy heeft veel ervaring en is zelf ook kraanmachinist. Hij weet hoe hij de aandacht van de cursisten moet vasthouden. Dat hij dat doet met een flinke dosis humor, helpt natuurlijk best. Samen met hem heb ik vooraf ook een toer langs leveranciers gemaakt, om te vragen of ze spullen over hadden voor de training. Zo hebben we nu onder meer pallets en breedplaatvloeren beschikbaar, waarmee mensen ook op de bouwplaats werken.”

Minder incidenten

In 2024 volgen naar verwachting alle circa tachtig bouwplaatsmedewerkers van Laudy en Willems de nieuwe training. Na een succesvolle afronding ontvangen deelnemers een certificaat dat vijf jaar geldig is. “In praktijk betekent dit dat we straks op elke bouwplaats minimaal één gecertificeerde hijsmedewerker aanwezig hebben”, aldus Frank. Hij wijst erop dat het nieuws over de training als een lopend vuurtje rondgaat. “Er is veel interesse. We krijgen zelfs verzoeken binnen van onderaannemers en prefab betonfabrieken.”

Geert weet te melden dat de training ook intern breed zal worden uitgerold. Er is belangstelling van de bedrijfsonderdelen Ballast Nedam West en Zuid, en van dochteronderneming Heddes. “De training is al maanden vooruit volgeboekt. Het voorziet duidelijk in een behoefte. In Nederland komen bij hijsactiviteiten per jaar tientallen ernstige incidenten voor. Met deze training zorgen we ervoor dat onze vaklieden veelvoorkomende, eenvoudige hijswerkzaamheden nog veiliger kunnen uitvoeren. Met als verwacht resultaat: minder hijsincidenten. Dat is waar we het voor doen!”