Hoe zorg je voor een succesvolle samenwerking bij een complex proces?

Het onderhoud aan de tunnels in de A73 is door Rijkswaterstaat voor de periode van 2022 tot en met 2027 gegund aan de A73 Combinatie, daarnaast werd in 2023 en 2024 ook de VenR uitgevoerd. Bij de A73 Combinatie zijn er twee teams die bestaan uit medewerkers van Croonwolter&dros en Ballast Nedam en diverse partners. Enerzijds is er het MJO-team dat verantwoordelijk is voor veilig beschikbare tunnels voor het wegverkeer. Anderzijds was er het tijdelijke VenR-team dat groot civiel onderhoud verrichtte, asfalt verving en tien van de ruim vijftig technische systemen vernieuwde. Deze systemen moesten worden aangesloten op de bestaande besturing, wat een complexe operatie was. Naast deze twee teams deden nog diverse gespecialiseerde samenwerkingspartners mee. Veel samenwerkingspartners die samen tot een goed resultaat moesten komen.

Eén contract voor onderhoud en VenR

De door Rijkswaterstaat gekozen aanpak was Maintain, Design, Construct, Maintain (MDCM). In 2022 startte de A73 Combinatie met de eerste M: na een transitieperiode van zes maanden - om in samenwerking met de toenmalige onderhoudsaannemer objectkennis op te doen - werd het onderhoud overgenomen. Vanaf de start werkten het MJO-team en het VenR-team samen om alle kennis te verzamelen die nodig was om te komen tot een ontwerp (de D van Design uit het MDCM-contract) voor de VenR van installaties die het einde van hun levensduur hadden bereikt. In de periode vanaf de zomersluiting in 2023 tot aan de zomersluiting van 2024 vond het overgrote deel van de realisatie (de C van Construct) plaats. Het VenR-team bouwde daarna af en neemt afscheid zodra ook alle documentatie aangaande de VenR gereed is. Daarna gaat het MJO-team weer door met de laatste M tot ten minste medio 2027.

Betere dialoog

Lieuwe Gietema van Ballast-Nedam is projectmanager namens de A73 Combinatie. ‘Bij de start merkten we al snel hoezeer beide disciplines gewend zijn te denken vanuit hun eigen belangen. Daarop stelden we een manifest op waarin het MJO-team werd aangewezen als huismeester van de tunnel. Zij faciliteren en controleren het VenR-team en helpen in sommige gevallen bij het uitvoeren van werkzaamheden. Ook tuigden we een nieuwe overlegstructuur op die zorgde voor een betere dialoog en meer begrip voor elkaars belangen en problemen. Daarna werkten beide teams als één en werden de voordelen van de samenwerking zichtbaar.’

Denken vanuit het belang van Rijkswaterstaat

Een mooi voorbeeld hiervan is de keuze voor de nieuwe duurzame ledverlichting in de vluchtgangen, het middentunnelkanaal en de dienstgebouwen. Hiervoor waren ook voordeligere en eenvoudiger te monteren oplossingen beschikbaar. De teams kozen er echter voor om aan Rijkswaterstaat een type ledverlichting voor te stellen dat een hogere investering vraagt, maar zich door het lage energieverbruik en de lange levensduur snel terugverdient. Michel Meels, Maintenance Engineer van Croonwolter&dros: ‘Dat zijn voordelen waar het VenR-team geen belang bij heeft en, gezien de contractduur, ons MJO-team beperkt, maar die zeker in het belang zijn van de opdrachtgever. Rijkswaterstaat koos dan ook voor deze duurdere en duurzamere optie. Daarmee illustreert dit voorbeeld meteen ook de goede samenwerking met Rijkswaterstaat.’

Geen onnodig werk verrichten

Een ander voorbeeld van hoe beide teams en Rijkswaterstaat samen dachten vanuit ‘best for project’ betreft het aanbrengen van een nieuwe, duurzame lichtreflecterende toplaag op het asfalt. Hiertoe moest de oude toplaag worden weggefreesd. De smalle strook langs de barrier – waartussen zich tevens diverse kolken ten behoeve van de waterafvoer bevonden – was lastig te verwijderen en het zou ook heel veel werk vragen om dit opnieuw aan te brengen. Daarbij ging het om een smalle strook asfalt van in totaal 1,6 km waar nooit een autoband over zal rijden. In overleg met Rijkswaterstaat werd besloten deze smalle stroken niet te vervangen, maar ze wel af te strooien met een lichtreflecterend middel. Een significante winst, zonder verlies aan kwaliteit.

De 2-fasenaanpak vermindert discussies

Een andere factor die bijdroeg aan de succesvolle samenwerking tussen opdrachtgever en de A73 Combinatie was de 2-fasenaanpak die Rijkswaterstaat voor dit project hanteerde. Aan het einde van fase 1 mag de aannemer na het uitwerken van het definitieve ontwerp haar prijs – binnen de kaders van het contract – herzien. In fase 1 wordt samen gefocust op het minimaliseren van onzekerheden en risico’s.

Twee partijen die werken als één

Tot slot is er de integrale samenwerking tussen Croonwolter&dros en Ballast Nedam binnen de aannemerscombinatie. Die wordt geborgd door de oprichting van een joint venture waarin beide partijen voor vijftig procent aandeelhouder zijn en waarin de scope van de opdracht niet is opgesplitst. Beide partijen zijn verantwoordelijk voor het totaal. ‘Dit werkt goed voor een dergelijk complex project waarbij je geen discussie wilt over wie de specifieke verantwoordelijkheid heeft voor een deel van de scope’, vertelt Martijn Marijnen, Manager Assetmanagement bij Croonwolter&dros. ‘Er zijn te veel afhankelijkheden die je op voorhand niet allemaal kunt voorspellen. Intussen werken wij binnen Croonwolter&dros aan een onderhoudsorganisatie die niet alleen per project is georganiseerd, maar ook landelijk. Hierdoor kan kennis, opgedaan op projecten, beter worden gedeeld in ‘communities of practice’. Ook de medewerkers van Ballast Nedam, betrokken bij het MJO van de A73-tunnels, doen hier vol interesse aan mee.’

De A73-tunnels voldoen nu aan de landelijke tunnelstandaard

Vanaf de zomer van 2023 tot eind 2024 werden het asfalt, cruciale installaties als CCTV, het snelheidsonderschrijdingssysteem (SOS), ventilatoren, verkeerssystemen en verlichtingen vernieuwd. De nieuwe systemen werden via een koppel-PLC met het oude besturingssysteem verbonden. De overige tunnelsystemen, inclusief civiele componenten, werden vervangen of opgewaardeerd. Na deze operatie voldoen de nieuwe systemen in de A73-tunnels aan de landelijke tunnelstandaard (LTS).