‘Hout is onze nieuwe bouwsteen: een perfecte match’

Rond het einde van de ochtend rijdt Wim het centrum van Oirschot binnen. Leveranciers van winkels en horeca rijden af en aan, de terrassen zitten helemaal vol. Waar gaat hij zijn auto parkeren? Om de hoek is plek, maar daar mag zijn auto maar één uur staan. Zijn keuze valt daarom op een parkeerterrein, een klein stukje lopen van zijn bestemming.

“Juist zo’n zoektocht naar een parkeerplek is heel interessant”, zegt hij. “Parkeergarages zijn een middel waardoor een stad haar straten blikvrij maakt, zodat jij lekker rond kunt lopen. Het is een middel waardoor je vrij zicht hebt op de spelende kinderen op straat. En het is een middel om gedrag te sturen, zoals hier in Oirschot. Als ik veel geld moet betalen om mijn auto in de binnenstad te parkeren, of als ik er maar korte tijd mag staan, dan parkeer ik liever een eindje verderop. En dat is waarschijnlijk precies wat de bedoeling van de gemeente was.”

De combinatie van techniek met de gedragspsychologie heeft zijn hart jaren geleden al gestolen. Tijdens zijn carrière werd hij steeds meer geboeid door duurzaam bouwen. Sindsdien focust hij zich binnen Ballast Nedam Park & Connect op het realiseren van een volledig circulaire leefomgeving in de vorm van hoogwaardige schakels in mobiliteit, zoals parkeergarages, bruggen en viaducten.

Het is niet te missen dat jij geboeid bent door parkeergarages, bruggen en viaducten in relatie met demontabel bouwen. Maar van hout gaat jouw hart nog sneller kloppen. Waarom is dat?
“Klopt. Hout biedt zoveel kansen. Het slaat CO₂ op en daarnaast hebben we tijdens de bouw minder vrachtwagens, betonmixers en minder zware kranen nodig, waardoor we minder stikstof uitstoten. Net zoals bij prefab beton kunnen we elementen van onze bruggen of parkeergarages al bouwen in de fabriek om ze vervolgens op de bouw als legosteentjes in elkaar te zetten. Een verschil met beton: doordat het vele malen lichter is, kunnen we het gemakkelijker en efficiënter vervoeren, met meer onderdelen op één rit. Daardoor kunnen we nog veiliger werken. Doordat het lichter is, heeft het een minder zware fundering nodig, waardoor we materiaal besparen. En tijdens de bouw maakt het bewerken van hout veel minder lawaai dan het bewerken van staal of beton. Dat maakt het voor de buren van onze bouwplaatsen ook aantrekkelijker.”

Inmiddels hebben we al vele parkeergarages met hout gemaakt. Missie geslaagd?
“Het is absoluut een mooi begin. Op het P+R terrein in Dieren hebben we met hout gewerkt in de gevel. Bij de parkeergarage van het Antonie van Leeuwenhoek ziekenhuis werkten we met bamboe. En voor de parkeergarage bij Dierenpark Amersfoort moesten we weliswaar bomen kappen om de parkeergarage op die plek te kunnen bouwen, maar hebben we het hout uit dat bos letterlijk teruggebracht in de gevel. Zo wordt CO₂ in de gevel opgeslagen en past het project bij haar omgeving. Dat zijn hele mooie voorbeelden waar ik al heel blij van word. Maar nu is het tijd om onszelf en onze klanten uit te dagen. Laten we er écht helemaal mee gaan bouwen.”

Bij Ballast Nedam ben jij één van de challengers op dit gebied. Hoe daag jij de rest uit?
“Duurzaamheid is al een topprioriteit bij Ballast Nedam en onze klanten. Maar op het gebied van demontabel bouwen kunnen we onze klanten nog verder uitdagen. We kunnen een parkeergarage demonteren en ergens anders neerzetten. Maar liefst 96% van zo’n garage is dan herbruikbaar. Zo is het eigenlijk een tweedehandsje: een prachtvoorbeeld van duurzaamheid. Daar liggen nog heel veel kansen voor onze klanten.”

“In de bouw wordt steeds meer gewerkt met 3D-printers. Hiervoor kunnen we hout ook inzetten. Met bio-composiet dat bestaat uit houten vezeltjes met lijm kunnen we op maat gemaakte elementen produceren. Moet een element worden vervangen tijdens het onderhoud? Dan print je een nieuwe. Het oude exemplaar vormt daarbij weer de grondstof voor een ander element. Dit past precies bij onze gedachte.”

Deze houten Stönner-Meijwaardbrug in Oirschot is één van onze projecten opgeleverd in 2020. Met welk gevoel sta jij hier?
"‘Respect’ is wat ik voel. Met deze brug tonen we respect naar het milieu, doordat deze brug enerzijds een grote hoeveelheid CO2 tijdens haar levensduur op slaat en doordat zij schone vervoerswijzen als fietsen en lopen stimuleert. Daarnaast eren wij via de naam van deze brug twee omgekomen Nederlandse soldaten van de Princes Irenebrigade die hier zijn omgekomen tijdens de bevrijding van Nederland. Zij streden voor de vrijheid van de toekomstige generaties. Nu is het aan ons om in ons vrije land voor een leefbare wereld te ‘strijden’. Gezien de signalen die de aarde afgeeft, zoals hitte, droogte, stijging van de zeespiegel en overstromingen door extreme regenval, wordt dat hoog tijd."

Hoe blijven deze projecten veilig als er ergens brand uitbreekt?
“Veel mensen denken inderdaad dat zo’n houten brug of parkeergarage brandgevaarlijk is. Maar hout is heel voorspelbaar, dus we weten juist precies hoe deze grondstof zich tijdens brand gedraagt. Een gewapende vloer of balk is een stuk minder voorspelbaar als er brand uitbreekt. Dat kan ineens in elkaar zakken.”

“Voorafgaand aan de bouw berekenen we welke houtdikte we nodig hebben voor de constructie. Ook berekenen we welke houtdikte nodig is voor de brandveiligheid. Deze extra dikte voegen we aan de constructie toe. Eén van de voordelen: als een stuk hout verbrand is, verkoolt het. Dit beschermt het achterliggende hout. We hebben dus weliswaar meer materiaal nodig om het brandveilig te maken, maar hierdoor slaan we ook meer CO₂ op.

Hoe zie jij het gebruik van hout in de toekomst voor je?
“Ik vind dat we beton in toekomstige projecten nog vaker kunnen vervangen door hout. We werken steeds slimmer. Vroeger pakten we bijvoorbeeld een boomstam en maakten we er een balk van die een bepaalde capaciteit had. Maar zo’n balk kan veel meer gewicht aan als je het in plankjes zaagt en deze steeds omdraait en tegen elkaar lijmt. Voorbeelden van deze materialen zijn CLT, Glulam en LVL. Een boomstam wordt zo ineens heel sterk. Zo kun je veel meer bereiken met inferieur hout.”

“Ballast Nedam Park & Connect heeft een focus op circulair bouwen met industrieel gemaakte bouwstenen die onbeperkt kunnen worden hergebruikt. En hout is een duurzame grondstof die steeds weer opnieuw groeit en CO₂ vasthoudt. Het is zeer goed te bewerken voor een volgende functie. Een perfecte match, waarbij we de voordelen zo slim mogelijk willen inzetten. Hout is één van onze nieuwe hoogwaardige en hergebruikbare bouwstenen.”